از آنجایی که نمره کودک شما در این بخش نشان دهنده ابتلای جدی او به اضطراب فراگیر است، می توانید علاوه بر مراجعه به روان درمانگر کودک، از راهکارهای زیر برای کنترل اضطراب و نگرانی های او استفاده کنید.

• چنانچه فرد مضطربی هستید، ابتدا لازم است برای درمان اضطراب خود اقدام کنید؛ زیرا خواه ناخواه اضطراب ها و نگرانی هایتان را به فرزندتان منتقل خواهید کرد.
• به پیام های والدینی که به فرزند خود منتقل می کنید توجه نموده و از انتقال پیام های اضطراب زا به او خودداری کنید.
• در شرایطی که فرزندتان نگرانی هایی را تجربه می­کند، به جای انکار یا کوچک شمردن آنها، کمکش کنید آنها را بشناسد و درک کند. در ضمن به او اطمینان دهید که می تواند از عهده اضطرابش بربیاید.
• سعی کنید فکرهای غلطی که منشا این نگرانی­ها هستند را پیدا کرده و آنها را اصلاح کنید.
• به جای او با ترس ها و اضطراب هایش روبرو نشوید. اجازه دهید کشمکش های اضطراب زا را تجربه کند و راهی برای مقابله با آنها پیدا کند. شما بایستی فقط نقش راهنما را برای او بازی کنید.
• در صورتی که احساس می­کنید نگرانی کودک مرتبط با سن او نیست بهتر است در مورد علل و ریشه ترس او جستجو کنید تا اگر مسئله ای در محیط اطراف باعث نگرانی او شده است، برطرف گردد.
• اگر کودک می­تواند در مورد حالات و هیجانات خود توضیح دهد؛ به او کمک کنید تا درباره نگرانی هایش با شما صحبت کند. درباره مواردی که کودک مطرح می­کند با او همدلی کنید و فارغ از این که به نظر شما این ترس ها منطقی هستند یا خیر، نگرانی او را بپذیرید.
• استفاده از مواد قندی و خوراکی های حاوی کافئین مانند شکلات، نوشابه، شکر، چای و قهوه را برای فرزندتان محدود کنید. این مواد باعث افزایش اضطراب و بیقراری در او می شوند.
• شرایط را برای ارتباط اجتماعی بیشتر کودک با همسالانش فراهم کنید.
• برای آنکه کودک را برانگیزید با ترس هایش روبرو شود، به او چند راه پیشنهاد کنید به صورتی که هر راهی که به شجاعت بیشتری نیاز دارد، پیامد بهتری داشته باشد. جر و بحث را کنار بگذارید، سعی نکنید کودک را قانع کنید و در ضمن نکوشید که عامل دقیق اضطراب کودک را بیابید. بیشتر کودکان نمی توانند بگویند چرا مضطرب هستند و بیشتر آنها را به هیچ وجه نمی توان متقاعد کرد؛ معمولاً تحسین، مثبت­ترین پیامد است.
• دقت داشته باشید که وظیفه شما این نیست فرزندتان را شبیه خودتان کنید، بلکه باید کاری کاری کنید که به نفع کودکتان باشد.
• ثبات، کودکان مضطرب را بسیار دلگرم می­کند. بنابراین لازم است شما و همسرتان به عنوان پدر و مادر بر سر دستورات، انتظارات و پیام هایی که به کودکتان می دهید توافق کنید و از صدور پیام های متناقض به او خودداری نمایید.
• مقتدرانه برخورد کنید ولی تا می­توانید از خشمگین شدن خودداری کنید. طبیعی است که تا حدودی احساس ناخرسندی کنید، اما طغیان شدید خشم، اضطراب کودک را تشدید می­کند و سخنان تحقیرآمیز، عزت نفس او را کاهش می­دهد.
• نباید بیش از حد از کودک حمایت کنید. کودکان حساس هم مانند سایر افراد، از اشتباهات خود می­آموزند و در نتیجه، باید به آنها امکان اشتباه کردن داد.
• کودکتان را مطلع کنید که بسیاری دیگر هم با مشکل اضطراب روبرو هستند. اضطراب برای کودکان پدیده ای نامرئی است؛ در نتیجه بسیاری از کودکان مضطرب، تا زمانی که با شخص دیگری آشنا نشد­ه اند که اعتراف کند مضطرب است، گمان می کنند با سایرین خیلی تفاوت دارند.

از آنجایی که نمره کودک شما در این بخش نشان دهنده ابتلای جدی و نسبتاً شدید او به اضطراب اجتماعی است، توصیه می کنیم علاوه بر مراجعه به روان درمانگر کودک، با استفاده از راهکارهای زیر، مهارت های اجتماعی او را تقویت نمایید.

• مهمترین منبع آموزش کودک و نهادینه شدن رفتارهای اجتماعی، الگوگیری است. بنابراین در قدم اول بکوشید که خودتان الگوی مناسبی برای او باشید و همچنین الگوهای رفتاری مناسبی را در محیط پیرامونی کودک وارد کنید.
• به جای تمرکز و یا سرزنش رفتارهای اجتماعی منفی کودک، رفتارهای اجتماعی مثبت او (مانند سلام کردن، به اشتراک گذاشتن وسایل و ...) را تحسین و تقویت کنید.
• جملات یا روش هایی را که کودک با استفاده از آنها می تواند آغازگر مکالمه با همسالان و ایجاد ارتباط دوستی با آنها باشد، به او آموزش دهید.
• به او یاد دهید که چه رفتارها و یا گفتارهایی باعث رنجش دیگران می شود و چه رفتارهایی بین افراد ایجاد مودت و محبت می کند.
• ادب و احترام یکی از موارد مهمی است که به تایید اجتماعی افراد کمک قابل توجهی می کند؛ بنابراین آن را با استفاده از تکنیک های شکل دهی رفتار به فرزندتان بیاموزید.
• اغلب ارتباطات اجتماعی بر پایه گفت و شنود شکل می گیرد، بنابراین بایستی علاوه بر مهارت های کلامی به کودک یاد دهید که چگونه یک شنونده فعال باشد.
• بهتر است از همین سنین پیش از دبستان، قوانین و آداب اجتماعی را به کودک آموزش دهید. زیرا پیروی از قوانین اجتماعی برای سازگاری و تایید اجتماعی کودک لازم است.
• به کودک یاد بدهید که بازی با همسالان نیاز به همکاری و تعامل دو طرفه دارد. بنابراین با رعایت نوبت و سهیم شدن وسایل می تواند از فرایند بازی لذت ببرد.
• کودک باید بداند که در هر بازی احتمال برد و باخت وجود دارد. در نتیجه بایستی رفتارهای متناسب با هر وضعیت را بیاموزد.
• آموزش هایی که به کودک می دهید نباید صرفاً مبتنی بر کلام باشد. بایستی تک تک رفتارهایی که به او یاد می دهید را با او بازی کنید. بازی نقش های مختلف برای کودک همچون تمرینی است که او را برای مواجهه با دنیای خارج از خانه آماده می کند.
• از سرزنش کردن کودک بابت رفتارهای اجتماعی اشتباهش جداً خودداری کنید. این کار باعث می شود که نسبت به توانایی هایش نامطمئن شود و در نتیجه برای دفعات آینده جرئت کمتری برای ابراز خودش داشته باشد. در مقابل به کودک بیاموزید که اشتباه کردن، جزئی از فرایند یادگیری است و آنچه مهم است نهراسیدن و پیش رفتن است.
• ترس های کودک را درباره موقعیت های اجتماعی بپذیرید و اجازه دهید در فضایی امن و به دور از قضلوت درباره آنها با شما صحبت کند.
• از اینکه او را در مقابل دیگران فردی ترسو یا خجالتی معرفی کنید جداً بپرهیزید.
• با کمک خود کودک، افکار منفی که درباره محیط های اجتماعی دارد را شناسایی کنید و به او کمک کنید که شواهدی برای این افکار و غیر واقعی بودن آنها پیدا کند.
• با ایجاد فضای حمایتی مناسب به او کمک کنید قدم های کوچکی برای غلبه بر ترسش بردارد. موفقیت ها و پیشرفت او را در این فرایند، هر چند کوچک، مورد تشویق و توجه زیادی قرار دهید. لازم است که او کارآمدی خودش را در زمینه های اجتماعی باور کند.

از آنجایی که نمره کودک شما در این بخش نشان دهنده احتمال ابتلای جدی و شدید او به اختلال وسواس فکری- عملی است، توصیه می کنیم علاوه بر مراجعه به روان درمانگر کودک، با استفاده از راهکارهای زیر، وضعیت او را بهبود ببخشید.

• وضعیت خودتان را رصد کنید. چنانچه درگیر افکار و یا اعمال وسواسی خاصی هستید، حتماً برای درمان آنها اقدام کنید.
• بدانید که رفتارهای تکراری کودک ناشی از لجبازی یا مقابله با شما نیست، بلکه جنبه وسواس گونه دارد.
• هنگام جواب دادن به سوالات کودک دقت کنید. برخی از پاسخ های شما می تواند قواعد و الگوهای غلطی را در ذهن فرزندتان ایجاد کند که تبدیل به افکار وسواسی شود.
• چنانچه در اطرافیان نزدیک خود، فرد مبتلا به وسواس دارید، در مورد علت انجام این رفتارها و غلط بودن آنها، به فرزندتان توضیح دهید.
• بهتر است برای ایجاد انگیزه در کودک بر رفتار وسواسی او نامی بگذارید که برای کودک قابل قبول باشد. هدف این است که کودک، درمانگر و خانواده با هم علیه رفتار وسواسی، بسیج شوند نه علیه خود کودک.
• در زمانی که احساس کردید فرزندتان درگیر افکار مزاحم و تکراری شده است، او را سرزنش نکنید. سرزنش می تواند باعث تشدید اضطراب و در نتیجه افزایش رفتارهای وسواسی شود. بهتر است نگرانی های او را با دقت بشنوید و در رابطه با آنها به او اطمینان خاطر بدهید.
• به کودکتان آموزش دهید که هنگام هجوم افکار وسواسی، با استفاده از گفتگوهای ذهنی مثبت و کارآمد، با این گونه افکار مقابله کند.
• ارتباط فیزیکی، کلامی و عاطفی مناسبی با فرزندتان برقرار کنید. ارتباط مثبت والدین و فرزندان یکی از بهترین عوامل پیشگیرانه در ابتلای آنها به انواع اختلال های روانی است.
• هر زمان که احساس کردید ذهنش با افکار تکراری و مزاحم مشغول است، حواس او را پرت کرده و یک فعالیت مفرح و لذت بخش با او را ترتیب دهید.
• افکار وسواس گونه او را شناسایی کنید و در قصه یا بازی، نقش فردی که درگیر این گونه افکار است را ایفا کنید؛ سپس سعی کنید با کمک خود کودک این افکار را به چالش بکشید.
• مهمترین تغییری که باید در تفکر کودک پدید آورید این است که او متوجه شود افکار وحشتناک که در ذهن می گذرند الزاماً به واقعیت تبدیل نمی شوند. به او توضیح دهید که معمولاً فکرهای وحشتناک عجیب و غریبی در سر اغلب مردم می­گذرد اما این دلیل نمی­شود که همه این فکرها عملی شود.
• از آنجا که فکرهای وسواسی را نمی­توان دید بهتر است با فرزندتان قرار بگذارید که هروقت گرفتار وسواس فکری شد علامتی بدهد. می توانید با همکاری خود کودک کارت هایی به این منظور درست کنید. فرایند اعلام افکار وسواسی، توالی این افکار را بهم می زند.
• در آخر لازم است به این نکته توجه داشته باشید که درمان وسواس نیاز به صرف وقت و انرژی زیادی دارد، بنابراین صبور باشید و فرزندتان را هم تشویق به صبوری در این کار بکنید.
• پیشرفت های فرزندتان را در فرایند درمان به دقت رصد کنید؛ کوچکترین پیشرفت هایش هم بایستی مورد توجه و تشویق قرار بگیرد تا بتواند قدم به قدم جلو رفته و بر وسواس هایش غلبه کند.

از آنجایی که نمره کودک شما در این بخش نشان دهنده احتمال ابتلای جدی و نسبتاً شدید او به فوبیا است، توصیه می کنیم علاوه بر مراجعه به روان درمانگر کودک، با استفاده از راهکارهای زیر، وضعیت او را بهبود ببخشید.

• برخی از ترس های کودکان به دلیل دوره رشدی خاصی است که در آن قرار دارند، مثلاً در سنین پایین­تر ترس از تاریکی یا صدای بلند اغلب وجود دارد. در مواجهه با ترس های طبیعی کودک بهتر است فضای امنی برای او فراهم کنید تا احساس امنیت در او پرورش پیدا کند.
• ترس های کودک را همان گونه که هستند بپذیرید، نه آنها را دست کم بگیرید و نه آنها را بیش از حد بزرگ جلوه دهید. از گفتن جملاتی مانند اینکه «گربه که ترس نداره»، «ببین من نمی ترسم» و جملاتی از این دست، بپرهیزید.
• هرگز کودک را بابت ترس هایش سرزنش نکنید، بلکه به او اطمینان دهید که اغلب افراد در دوره هایی از زندگی شان دچار ترس شده اند و بلاخره بر آن غلبه کرده اند.
• تفاوت واقعیت و آنچه که صرفاً یک تصویر یا تخیل ذهنی است را به کودکتان بیاموزید.
• در قصه و بازی، حیوانات و شخصیت هایی را خلق کنید که بر ترس هایشان غلبه می کنند. از این طریق در واقع راه های غلبه بر ترس را به کودک آموزش می دهید.
• به جای زیر سوال بردن ترس کودک، غیر منطقی بودن ترس او را به گونه ای عملی به او نشان دهید، مثلاً اگر از گربه می ترسد بهتر است خودتان با نزدیک شدن به گربه و نوازش آن نشان دهید که خطری او را تهدید نمی کند و شما مراقب او هستید.
• به هیچ عنوان کودک را بابت ترس هایش سرزنش نکنید، زیرا اعتماد به نفس او را ضعیف می کند و خود همین مسئله توانایی کودک را برای مواجهه و مقابله با ترس هایش کاهش می دهد.
• با زور و فشار کودک را مجبور به مواجهه با ترس هایش نکنید؛ بلکه با ایجاد شرایطی آرام و خوشاید، او را پله پله به غلبه بر ترس هایش نزدیک کنید.

تمرین:

یکی از راه های اصلی رفتار درمانی برای درمان اختلالات اضطرابی، مواجه کردن کودک با آنچه برای او تهدید آمیز به حساب می­آید، می­باشد. این شیوه، مقابله با ترس را به جای فرار و اجتناب به کودک می آموزد.

«مواجه سازی» معمولا به روش تدریجی انجام می­شود، به این صورت که  با کمک فرزندتان فهرستی از موقعیت های ترس آور را به ترتیب بر اساس کمترین تا بیشترین میزان ترسی که ایجاد می کند، تنظیم کنید.

این لیست مانند نردبانی است که کودک باید پله پله از آن بالا برود. یعنی با هر موقعیت مواجه شود، به نحوی که ترسش از آن موقعیت کاهش پیدا کند. به همین ترتیب او را با موقعیت­های بعدی به تدریج مواجه کنید. این سلسله مراتب را تا آخرین پله، ادامه دهید. البته توصیه ما این است که این تکنیک زیر نظر یک روانشناس انجام شود.

از آنجایی که نمره کودک شما در این بخش نشان دهنده ابتلای او به اضطراب جدایی جدی و نسبتاً شدید است، توصیه می کنیم علاوه بر مراجعه به روان درمانگر کودک، با استفاده از راهکارهای زیر، برای بهبود وضعیت او اقدام کنید.

• چنانچه مجبور به ترک کودکتان هستید، حتی الامکان سعی کنید در ابتدا او را نزد افراد آشنا مانند مادربزرگ، خاله، عمه و ... بگذارید. بعد از مدتی که به این شیوه عادت کرد می توانید از کمک افراد غریبه تر نیز بهره بگیرید.
• اگر مجبور هستید فرزندتان را به افراد غریبه مانند پرستار کودک یا مربی مهد بسپارید، طوری تنظیم کنید که قبل از آن، مدتی را همراه با شما در کنار آن فرد طی کند و در فضایی امن و به دور از اضطراب با او آشنا شود.
• کودک را برای مدت طولانی ترک نکنید. پیش از اینکه مجبور به ترک چند ساعته کودک بشوید ابتدا در بازه های زمانی 15 تا 20 دقیقه ای از او جدا شوید سپس مرحله به مرحله این زمان را افزایش دهید. این کار به او احساس اطمینان از اینکه شما بر می گردید، می دهد.
• بدون اطلاع کودک او را ترک نکنید. این کار باعث ایجاد احساس ناامنی و دلسردی نسبت به حضور همیشگی و در دسترس شما برای کودک می شود. با این وجود در برابر واکنش های او مقاومت کنید و برنامه خود را اجرا نمایید. زیرا کودک کم کم یاد  می گیرد به این مسئله عادت کند و به خودش اطمینان خاطر بدهد.
• برنامه خود را به گونه ای بچینید که مجبور نباشید کودک را با عجله ترک کنید. لازم است زمانی که او را به مهد، مدرسه و ... می برید، زمان کافی داشته باشید که با کودک خود در مواجهه با این شرایط همدلی کنید و در این باره با او گفتگو کنید.