
پشت و رو (Inside out)
پیت داکتر (Pete Docter)
این انیمیشن یکی از بهترین ساخته های تاریخ سینما برای آموزش مفاهیم روانشناختی به کودکان، به ویژه آموزش هیجان ها است. در این فیلم هر یک از هیجان های اصلی در قالب یک کاراکتر به تصویر کشیده شده اند. کودک در قالب این فیلم با نحوه تاثیرگذاری موقعیت ها بر هیجان های مختلف و نیز تاثیر هر کدام از آنها بر شرایط روحی و روانی خود آشنا می شود.
نمرات شما در یک نگاه
نمره کلی هوش هیجانی کودک شما در این آزمون 11 می باشد که نشان می دهد وضعیت او با توجه به میانگین همسالانش، ضعیف است.
درک کودک شما از احساسات خود و دیگران کمتر از حد انتظار است؛ او در مورد اغلب هیجان های خود شناخت بسیار کمی دارد. به همین خاطر در اغلب مواقع نمی تواند به خوبی احساسات و عواطف خود را نسبت به وقایع و رفتارهای دیگران بیان کند و احتمالا بیشتر با جملات و بیانات کلی آنها را بیان می کند که این مسئله علاوه بر سردرگمی خودش، شما را نیز سردرگم می کند به گونه ای که نمی دانید چگونه باید به او کمک کنید.
اگرچه در مواقعی که می تواند احساس دیگران را نسبت به خودش شناسایی و درک کند، معمولاً می تواند واکنش همدلانه و مناسب تری نسبت به آنها نشان دهد. ولی در بیشتر موارد به دلیل سردرگمی در درک علت رفتارهای دیگران دست به رفتارهایی می زند که برای شما و اطرافیان قابل قبول نیست. در واقع دلیل این امر این است که او برداشت های اشتباه و افراطی از رفتار دیگران دارد و نمی تواند احساسات آنها را درست دریافت کند و به آنها پاسخ صحیحی بدهد.
کودک شما برای موفقیت و حفظ روابط دوستانه خود با دیگران نیاز به تقویت بیشتر هوش هیجانی خود دارد. شناخت بیشتر هیجانات به او کمک می کند عواطف و احساسات خودش و دوستانش را به موقع شناسایی کند و در نتیجه برای کنترل آن، واکنش های درست نشان دهد.
در ادامه وضعیت کودکتان در چهار زیرمقیاس مورد بررسی قرار گرفته است که می توانید با مطالعه آنها به شکل جزئی تر و تحصصی تر با نقاط قوت و ضعف کودک خود در این زمینه آشنا شوید.
خود آگاهی
نمره ای که کودک شما در این بخش را کسب کرده، پایین تر از میانگین همسالانش می باشد و نشان می دهد که توانایی اش در شناخت احساس ها و هیجان های خود کمتر از حد انتظار است.
او معمولاً از هیجانات و احساساتی که تجربه می کند آگاهی کافی ندارد و در نتیجه گاهی واکنش هایی بروز می دهد که چندان مطابق با موقعیتی که در آن قرار دارد نیست، به طوری که به نظر می رسد که قادر به کنترل هیجانات و رفتار خودش نیست. در حالی که دلیل اصلی آن عدم درک و شناخت کافی او از احساسات و عواطف خودش و اطرافیانش می باشد.
او در درک تفاوت بین هیجان های اصلی نظیر خشم و شادی و غم تا حدودی مشکل دارد. به ویژه تشخیص تفاوت خشم و غم برایش دشوار است و اغلب قادر به تمایز این دو از یکدیگر نیست. همچنین شناسایی و تشخیص هیجان های فرعی پیچیده مانند ترس، حسادت و غرور برای او مشکل است. به همین دلیل است که معمولاً از دلایل رفتار خودش هم که در نتیجه این هیجان ها و احساسات بروز پیدا می کند، چندان آگاه نیست و نمی داند چگونه باید در مورد آنها صحبت کند و یا اینکه از دیگران کمک بگیرد و بیشتر مواقع با دعوا و پرخاشگری واکنش نشان می دهد.
خود مدیریتی
نمره ای که کودک شما در این بخش کسب کرده، نشان می دهد که میزان خود مدیریتی او بسیار پایین تر از حد متوسط است. توانایی او در درک و شناخت احساسات خودش و دیگران ضعیف است و در نتیجه نمی تواند آنها را در موقعیت های مختلف به درستی شناسایی کرده و مدیریت کند.
با توجه به اینکه کودک شما در شناخت نیت و احساس دیگران که علت رفتارهایشان می باشد دچار ضعف است، اغلب در برخورد با آنها درگیر احساسات پیچیده ای می شود که او را سردرگم می کند و توانایی بکارگیری درست هیجانات و احساساتش را ندارد و در نتیجه اغلب دست به رفتارهایی می زند که منطقی و قابل قبول نمی باشند.
خود مدیریتی ضعیف او بیش از هر چیز بر رابطه اش با همسالان تاثیر می گذارد و اداره موفقیت این گونه روابط را برایش دشوار می کند به گونه ای که احتمالاً در برخورد با آنها یا انفعال و کناره گیری نشان می دهد و یا دست به رفتارهای پرخاشگرانه و زد و خورد می زند.
آگاهی اجتماعی
نمره ای که کودک شما در این بخش کسب کرده پایین است و نشان می دهد که آگاهی او از هیجانات و احساسات دیگران نسبتاً ضعیف است. در نتیجه به نظر می رسد که او چندان قادر به درک احساسات پیچیده دیگران نیست ولی ممکن است در مواردی که این احساسات در سطح ساده تری قرار دارند، بتواند آنها را تا حدودی درک کرده و با آنها همدلی کند.
او اگرچه گاهی می تواند برخی از نشانه های غیر کلامی و زبانِ بدن دوستان و اطرافیان خود را درک و دریافت کند ولی در اغلب موارد قادر به تشخیص این گونه موارد نیست. برای مثال کم پیش می آید که بتواند بر اساس حالت چهره و لحن کلام، تشخیص دهد که طرف مقابلش چه احساسی را تجربه می کند و بتواند درباره علت رفتار او حدس هایی بزند؛ بنابراین در بیشتر موارد این حدس ها با خطا همراه است.
همچنین به نظر می رسد که آگاهی او از قواعد و استانداردهای اجتماعی کمتر از حد انتظار است و نیاز به آموزش بیشتری در این زمینه دارد. به این منظور که بتواند رفتارهای نامناسب اجتماعی را تا حد زیادی بشناسد و تشخیص دهد که هر کدام از این رفتارها به چه دلیل غلط هستند و چه آسیبی به دیگران و یا محیط می زنند. این مسئله به او کمک خواهد کرد که تعامل موثرتری با دنیای پیرامون خود داشته باشد.
مدیریت ارتباط
نمره ای که کودک شما در این بخش کسب کرده، در سطح بسیار پایینی قرار دارد و نشان دهنده توانایی ضعیف او در مدیریت ارتباطاتش می باشد. اغلب برای او دشوار است که بتواند وارد گروه های دوستی با همسالانش بشود و یا اینکه روابطش را به شکل موثری حفظ کند. زیرا معمولاً نمی تواند فعالیت ها و رفتارهای مناسب با تعهدات گروه را انجام دهد و عملکرد او در این زمینه مناسب نیست.
به نظر می رسد با توجه به توانایی کمی که او در درک نیازها و احساسات خودش و دیگران دارد، غالباً در ارتباط با همسالان تنها به دنبال انجام خواسته های خود است. در نتیجه در اغلب تعارض ها یا تنش ها برخورد پرخاشگرانه و یا قلدرمآبانه ای با همسالان دارد و یا اینکه نمی تواند خود را به آنها نزدیک کند و کناره گیری می نماید.
او غالباً تنش ها و قهر و آشتی های بسیار زیادی را در روابطش تجربه می کند که برای حل و فص اکثر آنها نیاز به کمک و میانجی گری شما و یا دیگر بزرگترها دارد.
با توجه به مهارت بسیار پایین کودک شما در مدیریت روابط، لازم است که آموزش های خاص و ویژه ای در این زمینه ببیند تا در آینده کمتر درگیر مشکلات ارتباطی شده و روابط موفقیت آمیزتر و با دوام تری را تجربه کند.
پیشنهاد بازی
این بازی یکی از فعالیت هایی است که آگاهی زیادی در مورد هیجان خشم و پیامدهای آن به کودک می دهد، علاوه بر این که می تواند به عنوان یک یادآور و نشانه در هنگام بروز پرخاشگری از آن استفاده کرد.
نحوه اجرای بازی:یک بادکنک مناسب انتخاب کنید و آن را همراه با یک ماژیک در اختیار کودک قرار دهید. آخرین اتفاقی که باعث عصبانیت و خشم زیاد او شده است را به او یادآوری کنید و از او بخواهید که صورت عصبانی خود را روی بادکنک نقاشی کند. سپس به وسیله یک شیء نوک تیز آن را به سمت کودک بترکانید (می توانید از خود کودک بخواهید که این کار را انجام دهد). کودک به دلیل صدای بلند و تکه های بادکنک معمولاً خود را عقب می کشد و کمی می ترسد.
در این قسمت به کودک توضیح دهید که وقتی عصبانی می شود و داد می زند، فحش می دهد، کتک می زند و یا چیزی پرت می کند مثل همین بادکنک است و باعث می شود که بقیه از او بترسند و خود را عقب بکشند یا او را در آن لحظه رها کنند.
بعد از ارائه این توضیحات، بادکنک دیگری در اختیار کودک بگذارید و از او بخواهید که آن را با عصبانیت خود باد کند و مجدداً صورت عصبانی خود را بر روی آن بکشد. سپس این بار طوری باد بادکنک را خالی کنید که باعث ترس کودک نشود.
در این مرحله می توانید برخی از روش های کنترل خشم را به کودک آموزش دهید. به او بیاموزید که هنگام عصبانیت می تواند نفس عمیق بکشد. اسم اسباب بازی هایش را با خودش تکرار کند و سپس روشی را برای ابراز خشمش انتخاب کند که باعث ترس یا آسیب به دیگران نشود.
این بازی توانایی کودک را در شناخت احساسات خودش و اطرافیانش تقویت می کند. علاوه بر این به وی می آموزد که این احساسات بیشتر در مواجهه با چه موقعیت هایی ایجاد می شود و روش های مناسب برای کنار آمدن با آنها چیست.






از کودک بخواهید یکی از کارت های ارائه شده در این بخش را انتخاب کند و احساسی را که کودک موجود در تصویر دارد، به شکل پانتومیم برای شما اجرا کند. بعد از اینکه پاسخ را حدس زدید از او بخواهید علتی که موجب ایجاد این احساس شده است را نیز به شکل پانتومیم برای شما اجرا کند. اگر احساس کردید که اجرای علت آن برایش دشوار است می تواند آن را در قالب یک قصه برایتان بازگو کند.
در مرحله بعد با همفکری یکدیگر راه هایی پیدا کنید که کودک فرضی بتواند بهترین واکنش را نسبت به احساساتش داشته باشد و یا اینکه بتواند احساسات منفی اش را به حداقل برساند.
این بازی علاوه بر تقویت حرکات ظریف و افزایش خلاقیت کودک، به او کمک می کند با دقت بیشتری احساسات خود را شناسایی کند، آنها را بپذیرد و بتواند در مورد آنها با دیگران صحبت کرده و یا از آنها کمک بگیرد.
نحوه اجرای بازی:مقداری خمیر بازی در اختیار کودک قرار دهید و از او بخواهید شکل احساسی که در آن لحظه دارد را با استفاده از آن خمیر بسازد. سپس برداشتی را که از تصویر ساخته شده توسط او داشته اید، بازگو کنید و از وی بخواهید که در صورت برداشت اشتباه، شما را تصحیح کند. در عین حال او را تشویق کنید که درباره علت احساسش با شما صحبت کند.
برای جلب همکاری کودک در این کار، می توانید در ابتدا خودتان این بازی را انجام دهید. همچنین می توانید برای ابراز احساسات خود و برانگیختن حس همدلی کودک احساسات خود را به این شکل به کودک نشان دهید و از او بخواهید برداشتش را به شما بگوید.
این بازی در هنگام بروز هیجانات کودک نیز می تواند مورد استفاده قرار گیرد. با این کار به او می آموزید که هیجاناتش را به شکلی موثر بیان کند. به طوری که دیگران آسیب نبینند و در عین حال همدلی و حمایتشان برانگیخته شود.
پیشنهاد آموزشی
کودک را تشویق به یادگیری یک ساز موسیقی کنید.
پژوهش ها نشان می دهد که یادگیری و نواختن ساز موسیقی تاثیرات زیادی در تقویت بسیاری از جنبه های رشدی کودک نظیر هوش، حافظه، استدلال، مهارت منطقی- ریاضی و انواع مهارت های حرکتی دارد. یکی از جنبه هایی که موسیقی در تقویت آن نقش موثری ایفا می کند، هوش هیجانی و مهارت های بین فردی است. زیرا موسیقی سه بخش مهم از وجود کودک یعنی منطق، احساس و بدنش را درگیر می کند.
علاوه بر این مهارت موسیقی نیاز به تمرین و استمرار دارد؛ بنابراین یادگیری یک ساز موسیقی برای کودک به معنای درگیر شدن او در فعالیت چالش برانگیزی است که در طول سال های زیادی از زندگی او ادامه خواهد داشت. در عین حال این فعالیت به دلیل ویژگی هایی که دارد می تواند به او کمک کند که بخشی از هیجاناتش را از طریق آن تخلیه کند.
راهکار ها
نتایج این تست نشان می دهد که هوش هیجانی کودک شما کمی ضعیف تر از حد انتظار است. با توجه به اهمیت این مفهوم و تاثیر بسیار زیادی که در سلامت روانی و اجتماعی کودک شما در آینده دارد، توصیه می کنیم برای افزایش و تقویت هرچه بیشتر آن راهکارها و بازی های ارائه شده در این بخش را به کار ببندید.
- بهترین کاری که شما به عنوان والد برای پرورش هوش هیجانی کودک خود می توانید انجام دهید این است که الگوی مناسبی در این زمینه برای او باشید. قبل از اینکه از کودک توقع داشته باشید، باید بتوانید کنترل و مدیریت هیجانات خود را افزایش دهید تا کودکتان نیز رفتارهای شما را درونی کند و آنها را در موقعیت های پرهیجان به کار گیرد.
- مهارت های زندگی ده گانه را به کودکتان آموزش دهید. به ویژه مهارت خودآگاهی به او کمک می کند که جنبه های مختلف خود را چه از نظر احساسات و چه از نظر نقاط قوت و ضعف و ویژگی های شخصیتی بشناسد.
- هنگامی که کودکتان در مورد احساسات خود صحبت می کند، به هیچ عنوان احساسات او را کوچک نشمرده و یا سرکوب نکنید. بلکه اجازه دهید در مورد شرایطی که باعث ایجاد آن احساسات شده حرف بزند و نام احساساتی که با آنها روبرو شده است را بیاموزد.
- از فرصت های مختلف استفاده کنید که در مورد احساس ها و هیجان هایی که افراد در شرایط مختلف با آنها روبرو می شوند و تاثیرات و ویژگی هایی که هر کدام دارند برای او توضیح دهید.
- برای کودکتان توضیح دهید که شما هم گاهی دچار هیجان های منفی مانند خشم، ترس، غم و یا ناامیدی می شوید. بنابراین طبیعی است که او هم این گونه هیجانات و احساسات را تجربه کند. آنچه که مهم است این است که چگونه هر کدام از آنها را کنترل کند.
- در موقعیت هایی که کودکتان هیجانش را کنترل می کند او را تشویق کنید.
- درباره پیامدهای منفی که کنترل نکردن هیجانات می توانند به دنبال داشته باشند با کودک خود صحبت کنید.
- توقعات و انتظارات خود را از کودک با سن و قدرت درک او متناسب کنید. به یاد داشته باشید که شما نمی توانید از یک کودک توقع داشته باشید بتواند در هر لحظه بر احساسات خود مسلط باشد.
- هنگامی که کودک درباره احساسات خود حرف می زند از نصیحت کردن بپرهیزید. گفتن مواردی مانند اینکه «این مسئله که ناراحتی نداره» یا «لازم نیست عصبانی بشی» باعث نمی شود که او این احساسات را تجربه نکند بلکه صرفاً باعث سرکوب آنها شده و کودک را گیج می کند.
- مهارت های گوش کردن خود را تقویت کنید. گاهی کودک فقط نیاز دارد که شما به او گوش دهید و با احساسات او همدلی کنید. همین کار باعث آرام شدن او می شود و به او کمک می کند که در آرامش به پیامدهای رفتار هیجانی خود فکر کند و راه های دیگه ای برای مواجهه با هیجاناتش بیابد.
- با کودک تان فیلم یا سریال تماشا کنید و هنگام تماشا و یا بعد از آن، در باره احساس شخصیت های فیلم در موقعیت های مختلف با او صحبت کنید و از او بخواهید نظر خود را درباره آنها به شما بگوید.
- برای کودک تا داستان بخوانید؛ داستان ها یکی از بهترین منابع برای درک و تجربه هیجان های متفاوت است. در برخی از قسمت های داستان از کودک بخواهید تا درباره افکار شخصیت های داستان توضیح دهد یا حدس بزند چی کاری در آینده خواهند کرد.

پشت و رو (Inside out)
پیت داکتر (Pete Docter)
این انیمیشن یکی از بهترین ساخته های تاریخ سینما برای آموزش مفاهیم روانشناختی به کودکان، به ویژه آموزش هیجان ها است. در این فیلم هر یک از هیجان های اصلی در قالب یک کاراکتر به تصویر کشیده شده اند. کودک در قالب این فیلم با نحوه تاثیرگذاری موقعیت ها بر هیجان های مختلف و نیز تاثیر هر کدام از آنها بر شرایط روحی و روانی خود آشنا می شود.